Τα Άγραφα είναι μια θάλασσα από βουνά δύσβατα και αφιλόξενα που καθηλώνουν το θεατή και συγκινούν τον ορειβάτη. Τα Άγραφα απλώνονται στα σύνορα των νομών Καρδίτσας και Ευρυτανίας και χωρίζονται κατά κάποιο τρόπο σε Θεσσαλικά και Ευρυτανικά Άγραφα. Χωρίζονται γεωγραφικά από τον μεγάλο ποταμό Αγραφιώτη σε Ανατολικά και Δυτικά Άγραφα. Βόρεια των Αγράφων υψώνονται ο Κόζιακας, το Αυγό και η Νεράιδα και νότια η οροσειρά καταλήγει στη Χελιδόνα, τον Τυμφρηστό και την τεχνητή λίμνη Κρεμαστών. Τα Άγραφα απλώνονται σε μια τεράστια έκταση που φτάνει τα 1.500 τ.χλμ. και χαρακτηρίζονται από έναν λαβύρινθο από βουνοκορφές, διάσελα, χαράδρες, ορμητικά ποτάμια, πυκνά δάση, γκρεμούς και αλπικά οροπέδια που διαδέχονται το ένα το άλλο και μοιάζουν να μην τελειώνουν ποτέ.

Κόψη της Σβόνης
​​​​​​

Ιστορία

Ιστορικά, ο ορεινός όγκος των Αγράφων αποτελεί ένα από τα πιο δύσβατα μέρη της Ελληνικής επικράτειας. Στην ουσία χωρίζουν τη Στερεά Ελλάδα από τη Θεσσαλία. Όμως μεγάλο ενδιαφέρον έχει η ονομασία αυτής της περιοχής. Σύμφωνα με ιστορικούς συγγραφείς όπως ο Παναγιώτης Αραβαντινός, η ονομασία Άγραφα δηλώνει την τεράστια ογκώδη περιοχή της Ρούμελης που έμεινε εκτός των περιοχών όπου οι Οθωμανοι επέβαλαν φόρους. Λόγω της τοποθεσίας τους, όλες αυτές οι περιοχές έμειναν εκτός του φορολογικού χάρτη της Πύλης. Το 1881, με τη Συνέδριο του Βερολίνου, όλη η περιοχή περιήλθε στο ελληνικό κράτος και άμεσα εντάχθηκαν στους νομούς Τρικάλων & Καρδίτσης και Αιτωλοακαρνανίας. Σήμερα αποτελούν μια περιοχή με πολλά χωριά, τα οπόια δυστυχώς γνωρίζουν μια πληθυσμιακή πτώση. Ίσως αυτός να είναι και ο λόγος όπου τα Άγραφα μένουν ανεξίτηλα από οποιαδήποτε παρέμβαση και συνάμα τουριστική ανάπτυξη. 

Λίμνες

Εντός αυτής της οροσειράς θα συναντήσετε ένα φυσικό πλούτο που αξίζει να επισκεφθείτε. Αξιόλογο σημείο αναφοράς της περιοχής είναι η Λίμνη Πλαστήρα ή Ταυρωπού. Αποτελεί μια σχετικά σύγρονη λίμνη καθώς αυτή ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του 1960, ύστερα με πρωτοβουλία του Στρατηγού Νικολάου Πλαστήρα, ο οποίος το 1928 πρότεινε την κατασκευή μια τεχνητής λίμνης πέριξ του Ταυρωπού ποταμού (Μέγδοβα). Η κατασκευή αυτής της λίμνης θα βοηθούσε την ύδρευση της θεσσαλικής πεδιάδας καθώς και στην καταπολέμηση υπερχείλησης του Μέγδοβα. Ωστόσο, ο δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Εμφύλιος Πόλεμος διέκοψαν απότομα την υλοποίηση του έργου. Εν ταύτα, το 1960 το έργο ολοκληρώθηκε και σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο όμορφα τοπία της χώρας μας. Η Λίμνη απέχει μόλις 25 χιλιόμετρα από την πόλη της Καρδίτσας. 

Άλλο ένα αξιόλογο φυσικό αξιοθέατον είναι η λίμνη Στεφανιάδα, ακόμη μια νεαρή λίμνη, καθώς ολοκληρώθηκε το 1963 προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι πλημμύρες στην περιοχή. Από τη λίμνη αναπτύσσεται ένα δίκτυο μονοπατιών, το οποίο μπορείτε να βρείτε στο χάρτη της Ανάβασης Αγραφα, στην κορυφή Αυγό (Ντελιδίμι) και στη συνέχεια στα Ευρυτανικά χωριά των Αγράφων.

Χωριά

Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο των Αγράφων είναι τα όμορφα χωριά του. Στο Βόρειο τμήμα ένα από τα πιο χαρακτηριστικά χωριά είναι το Πετρίλο ή Μάγειρος το οποίο βρίσκεται σε ένα όμορφο ελατόδασος ανάμεσα στα βουνά του Καράβα και του Βουτσικάκι. Το χώριο έχει γνωρίσει τα τελευταία χρόνια μια πτώση στον πληθυσμό του, ωστόσο τους θερινούς μήνες προσελκυεί τουρίστες και ντόπιους που θέλουν να απολαύσουν την ηρεμία του τοπίου καθώς και να περπατήσουν στα κατάφυτα βουνά των Βόρειων Αγράφων. Συνεχίζοντας δυτικά, το χωριό Βλάσι βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το Πετρίλο. Από εκεί ξεκινά μονοπάτι για την ανάβαση στην κορυφή του Καράβα. Από το χωριό μπορείτε να απολαύσετε τη θέα προς τα Αγραφιώτικα βουνά. Άλλα όμορφα χωριά στα Βόρεια Άγραφα είναι το Δροσάτο, το Πετροχώρι και το Λεοντίτο, από το οποίο ξεκινάει ένα δίκτυο μονοπατιών προς το Αυγό. 

Στο νότιο τμήμα των Αγράφων αξιόλογο χωριό είναι τα Άγραφα τα οποία αποτελούσαν το οικονομικό κέντρο όλης της περιοχής καθώς εκεί αναπτύχθηκε η οικοτεχνία. Σημαντικό αξιοθέατο του χωριού είναι ο παραδοσιακός νερόμυλος που κοσμεί το χωριό. Νερόμυλους συναντώνται και σε άλλα χωριά των Νότιων Αγράφων. Πιο βόρεια βρίσκονται τα Βραγγιανά, χωριό στο οποίο θα συναντήσετε εκκλησίες του 16ου αιώνα όπως του Αγίου Δημητρίου και της Αγίας Παρασκευής. Το χωριό διασχίζει το μονοπάτι Ε4 όπου με κατεύθυνση προς βόρεια οδηγεί στο Πετρίλο. Σε κοντινή απόσταση από τα Βραγγιανά βρίσκεται το Τρόβατο. Στο χωριό αυτό στεγάστηκε στο Παιδαγωγικό Φροντιστήριο από την ΠΕΕΑ κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής στη χώρα το 1944. Κατευθυνόμενοι προς νότια αξιόλογα χωριά ειναι τα Επινιανά και το Τρίδεντρο ή Βελισδόνι. Από τα Επινιανά ξεκινούν μονοπάτια για το Ασπρόρεμα και στη συνέχεια για την κορυφή Αυγό.

Κορυφές

Στην περιοχή των Αγράφων ο πεζοπόρος θα συναντήσει μερικές από τις υψηλότερες κορυφές της Ελληνικής Επικράτειας. Στην περιοχή των Θεσσαλικών Αγράφων, η υψηλότερη κορυφή είναι το Βουτσικάκι με μέγιστο υψόμετρο τα 2.152 μέτρα. Το ορεινό αυτό συγκρότημα αναπτύσσεται πάνω από το χωριό Πετρίλο και την Πεζούλα. Από το χωριό Χάρις ξεκινα μονοπάτι το οποίο μέσω της κορυφής κατευθύνεται στο Καταφύγιο των Αγράφων και στη συνέχεια στη λίμνη Πλαστήρα. Άλλες κορυφές είναι ο Καράβας με υψόμετρο 2.184 μέτρα , η Καζάρμα με 1.977 μέτρα και η Καραβούλα με 1.862 μέτρα. Στον πεζοπορικό χάρτη της Ανάβασης καταγράφονται όλες αυτές οι κορυφές

καθώς και προτεινόμενες διαδρομές που αξίζει να διασχίσετε. Το νότιο τμήμα αφορά την περιοχή των Αγράφων που υπάγεται στην Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας. Η υψηλότερη κορυφή είναι το Αυγό ή Ντελιδίμι (2.163 μέτρα).

Η Κορυφή αποτελέι φυσικό σύνορο των περιφερειών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας και μπορεί να προσεγγιστεί από το Λεοντίτο, τα Βλαχογιανναίκα, τα Τρία Σύνορα και το Ασπρόρεμα από τη νότια πλευρά. Η Κορυφή του Αυγού έχει ενταχθεί στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 και αποτελεί πόλο έλξης πτηνών. Νότια του Αυγού, υπάρχει η κορυφή Φτέρη ή Πτέρη με υψόμετρο 2.127 μέτρα. Η προσέγγιση της κορυφής πραγματοποιείται με πεζοπορία είτε από το Σταυρό είτε από το Μοναστηράκι. Στο Ανατολικό τμήμα των Αγράφων βρίσκονται η Μαράθια ή Σβόνη (2.040 μ.), του Παπαδημήτρη (1.931 μ.), το Κόψι (1.940 μ.), Μπορλέρο ή Μπορλερού (2.017 μ.). Άλλες εξίσου σημαντικές κορυφές των Νότιων Αγράφων είναι το Καύκι (1.601 μ.), ο Ουρανός (1.620 μ.), το Προσήλιακό (1.862 μ.)

Πρόσβαση

Η πρόσβαση στα Άγραφα πραγματοποιείται είτε μέσω του Καρπενησίου είτε μέσω της Καρδίτσας. Ξεκινώντας από τη Λαμία, ο ταξιδιώτης μπορεί να φτάσει στην Καρδίτσα μέσω του νέου Αυτοκινητοδρόμου Ε65 και στη συνέχεια να μεταβεί στη Λίμνη Πλαστήρα. Από εκεί μπορεί να φτάσει στην Πεζούλα και το Νεοχώρι όπου ξεκινούν διάφορα μονοπάτια προς το Βουτσικάκι, τον Πύργο, ή να συνεχίσει προς το Πετρίλο μέσω του Μουζακίου. Η πρόσβαση στην περιοχή των νότιων Αγράφων ξεκινά από το Καρπενήσι και τη Δυτική Φραγκίστα. Από εκεί υπάρχει ένα πλούσιο οδικό δίκτυο που συνδέει τις περιοχές αυτές με τα Βραγγιανά και τα Άγραφα, δύο από τα σημαντικότερα χωριά των Αγράφων. Η διάρκεια ταξιδιού υπολογίζεται γύρω στις 4 ώρες.